Quá trình công nghiệp hóa ở Việt Nam đang diễn ra mạnh mẽ, một mặt tạo điều kiện thuận lợi cho người nông dân nâng cao đời sống vật chất và tinh thần; mặt khác dẫn đến những hậu quả không mong muốn như suy thoái môi trường sinh thái, khoảng cách giàu nghèo ngày càng lớn, thiếu việc làm, suy thoái đạo đức, lối sống của một bộ phận nông dân. Vì vậy, cần nhận thức sâu sắc tính hai mặt của quá trình công nghiệp hóa để có giải pháp phù hợp.
1. Tình trạng suy thoái môi trường sinh thái
Đồng bằng sông Hồng (ĐBSH) là vùng phát triển mạnh các lĩnh vực công nghiệp, dịch vụ, nông lâm ngư nghiệp. Điều này một mặt góp phần tăng trưởng kinh tế đất nước, mặt khác gây suy thoái môi trường, tác động tiêu cực đến sức khỏe con người và hệ sinh thái nói chung. Ô nhiễm môi trường ngày càng phổ biến, phức tạp cả về quy mô và tính chất. Nếu không kịp thời xử lý sẽ để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng, khó khăn cho sự phát triển bền vững của vùng Đồng bằng sông Hồng.
Đầu tiên là vấn đề nguồn nước. Đây là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh như tiêu chảy, tả, thương hàn, giun sán, suy dinh dưỡng, thiếu máu, thiếu sắt, kém phát triển… Có tới 88% trường hợp tiêu chảy là do thiếu nước uống.
Ngoài ra, còn có ô nhiễm từ nguồn chất thải. Vùng đồng bằng sông Hồng có khoảng 1.000 chợ nông thôn, với lượng rác thải bình quân 0,4 – 0,5 kg/người/ngày. Việc thu gom rác bằng các phương tiện xe cải tiến còn rất thô sơ nên chỉ khoảng 30% lượng rác được thu gom và vận chuyển đến các điểm tập kết rác. Các bãi rác của huyện, chợ chưa có cơ quan quản lý và biện pháp xử lý. Rác tập trung chủ yếu do phân hủy tự nhiên gây gánh nặng về bảo vệ môi trường, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của người dân trong khu vực.
Ngoài ra, ô nhiễm không khí và đất cũng đang ở tình trạng báo động. Nhiều làng nghề sử dụng than củi làm chất đốt chính nên lượng khói và khí độc thải ra trong quá trình sản xuất thường cao hơn tiêu chuẩn. “Các làng sản xuất gạch đỏ ở Khai Thái, Hà Tây xưa, nung vôi ở Xuân Quan, Hưng Yên mỗi năm sử dụng khoảng 6000 tấn than, 100 tấn củi, 250 tấn bùn, 10 m3 đá” (1) . Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của cư dân trong khu vực và nhiều khu vực lân cận.
Do nhận thức hạn chế, hướng đến lợi nhuận nên một bộ phận nông dân ĐBSH chưa ý thức bảo vệ môi trường trong sản xuất nông nghiệp. Ở hầu hết các địa phương, nông dân tự ý mua bán, pha trộn, sử dụng, bảo quản thuốc BVTV mà không có sự quản lý, kiểm soát chặt chẽ, không có hướng dẫn cụ thể của cơ quan chuyên môn. Việc sử dụng phân bón và các sản phẩm kiểm dịch thực vật không phù hợp đã gây ô nhiễm đất và nước. Sự phát tán và tích lũy nhiều chất độc hóa học gây khó khăn cho sản xuất nông nghiệp và đời sống nhân dân; Tính đa dạng sinh học bị suy giảm, một số sinh vật có ích trong nước và đất bị tiêu diệt, sâu bệnh kháng thuốc xuất hiện… Đây là một trong những nguyên nhân chính làm bùng phát dịch bệnh trong các hệ sinh thái nông nghiệp. Ngoài việc sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm, việc sử dụng nông sản có tồn dư hóa chất độc hại trên giới hạn cho phép cũng ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe con người. Đây cũng là một trong những nguyên nhân sâu xa khiến số người mắc bệnh hiểm nghèo ở nông thôn gia tăng trong thời gian gần đây.
2. Khoảng cách giàu nghèo
Công nghiệp hóa đang làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo. Nhóm nông dân thiếu đất, mất đất canh tác, dễ bị ảnh hưởng bởi thiên tai, dịch bệnh hoặc rủi ro cá nhân; đồng bào dân tộc vùng sâu, vùng xa; dân di cư tự do đến đô thị; Người nghèo và cận nghèo là nhóm người có xu hướng tụt xuống đáy xã hội. Ở vùng đồng bằng sông Hồng, đất nông nghiệp manh mún, hoạt động sản xuất còn mang tính nhỏ lẻ, tự cung tự cấp. “Năm 2015, bình quân diện tích đất nông nghiệp trên đầu người ở nông thôn ĐBSCL là 550,16 m2/người, trong khi của ĐBSCL là 1.989 m2/người, gấp 3,5 lần vùng ĐBSCL. . của đồng bằng sông Hồng. Năm 2014, giá trị sản xuất nông nghiệp bình quân đầu người theo giá cố định vùng Đồng bằng sông Hồng là 2,2 triệu đồng/người/năm và 4,5 triệu đồng/người/năm vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Giá trị sản xuất nông nghiệp bình quân của Đồng bằng sông Cửu Long gấp đôi Đồng bằng sông Hồng”(2).
Khoảng cách giàu nghèo ở nông thôn ngày càng thể hiện rõ. Hộ giàu thường có điều kiện đầu tư lớn vào sản xuất, trong khi hộ nghèo khả năng đầu tư cho sản xuất và tái sản xuất rất hạn chế. Ngoài ra còn có sự chênh lệch lớn về mức thu nhập ở các vùng nông thôn khác nhau. Khoảng cách giàu nghèo ở nông thôn vùng Đồng bằng sông Hồng có xu hướng tăng nhanh hơn so với các vùng khác. Khoảng cách thu nhập giữa nhóm thu nhập cao nhất và thấp nhất đã tăng từ 6 lần (năm 2006) lên 9 lần (năm 2016). Khoảng cách chi tiêu giữa các nhóm thu nhập cao nhất cũng tăng từ 3,2 lần (năm 2006) lên 3,7 lần (năm 2016). Trong khi các hộ nông nghiệp gặp khó khăn về sinh kế và tổ chức cuộc sống do mất đất nông nghiệp, chuyển đổi nghề nghiệp thì một bộ phận khác lại giàu lên nhanh chóng nhờ quá trình chuyển đổi mục đích sử dụng đất.
3. Nông dân thiếu việc làm
Công nghiệp hóa là tác nhân chính làm giảm sản lượng nông nghiệp và gây áp lực lên việc làm của nông dân. Theo kết quả điều tra năm 2013 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: “Đất nông nghiệp vùng Đồng bằng sông Hồng bị thu hồi 89% và diện tích đất ở bị thu hồi 11%. “. %; Phần lớn diện tích đất nông nghiệp bị thu hồi là đất sản xuất lúa hai vụ”(3). Phần lớn diện tích đất canh tác bị thu hồi là đất tốt, cơ sở hạ tầng thuận lợi cho nông nghiệp, trọng tâm là các đô thị đông dân cư. Trong 12 năm (2002 – 2014), diện tích đất nông nghiệp vùng Đồng bằng sông Hồng giảm 139.000 ha.
Hiện nay, trung bình mỗi hộ nông dân có 1,5 lao động, việc thu hồi đất nông nghiệp và đất ở trong thời gian qua đã khiến khoảng 250.000 nông dân ở Đồng bằng sông Hồng thất nghiệp. Số công nhân được phép làm việc tại các khu công nghiệp chỉ chiếm một phần nhỏ. Bởi phần lớn nông dân đã khá lớn tuổi (35+) nên khó học nghề để đào tạo lại vì tư duy làm nông đã ăn sâu vào nếp nghĩ của họ. Ngoài ra, với những công việc đòi hỏi nhiều chất xám, họ khó hòa nhập và các công ty không nhận những công việc đơn giản. Nhiều trung tâm dạy nghề mở ra đã phải đóng cửa hoặc hoạt động cầm chừng do thiếu học viên. Do trình độ tay nghề hạn chế nên sau khi bị thu hồi đất, có tới 67% nông dân tiếp tục duy trì sản xuất nông nghiệp, 13% chuyển đổi nghề nghiệp và khoảng 20% thất nghiệp hoặc có việc làm bấp bênh. . Một số nông dân bị tịch thu đất không thể tìm được việc làm mới và trở thành thất nghiệp. Do thiếu đất canh tác và không tìm được việc làm mới nên thu nhập của 37% hộ nông dân bị thu hồi đất đã giảm so với trước. Chỉ có 13% hộ gia đình có thu nhập cao hơn trước.
Khi bị thu hồi đất, nông dân được bồi thường với hạn mức quá thấp. Ở miền Bắc, một gia đình thường sở hữu 10 sào, mỗi công được đền bù từ 25 đến 50 triệu đồng. Nhận tiền đền bù, nhưng không phải nông dân nào cũng biết cách sử dụng số tiền này. Nhiều gia đình dùng để mua và xây nhà, rất ít người đầu tư vào ngành nghề khác.
Bên cạnh đó, không phải lúc nào quá trình thu hồi, đền bù đất đai của chính quyền các cấp cũng được thực hiện một cách công khai, minh bạch và phù hợp với nguyện vọng của người dân. Điều này gây ra sự bức xúc và xung đột giữa mọi người, có thể dẫn đến bất ổn chính trị và xã hội.
Ngoài ra, đất nông nghiệp bị thu hồi không được sử dụng hiệu quả ở mọi nơi. Đơn cử như Khu công nghiệp Ninh Phúc (Ninh Bình) có diện tích 334 ha, từ năm 2009 đến nay mới cho thuê được 58 ha… Trong khi đất công nghiệp bỏ hoang, nông dân không có đất sản xuất. Thực trạng này làm phát sinh tâm lý ức chế, bất mãn trong nông dân, tạo tâm lý bức xúc về chính trị khi có sự tác động khách quan hoặc chủ quan.
| ✅ Dịch vụ thành lập công ty | ⭕ ketoanhn cung cấp dịch vụ thành lập công ty/ thành lập doanh nghiệp trọn gói chuyên nghiệp cho khách hàng trên toàn quốc |
| ✅ Đăng ký giấy phép kinh doanh | ⭐ Các thủ tục bắt buộc để thể nhân và pháp nhân thực hiện hoạt động kinh doanh của mình |
| ✅ Dịch vụ ly hôn | ⭕ Với kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực tư vấn ly hôn, chúng tôi tin rằng có thể hỗ trợ và giúp đỡ bạn |
| ✅ Dịch vụ kế toán | ⭐ Với chuyên môn cao về kế toán và thuế, chúng tôi đảm bảo báo cáo theo đúng quy định của pháp dịch vụ |
| ✅ Dịch vụ kiểm toán | ⭕ Đảm bảo cung cấp chất lượng dịch vụ tốt và cung cấp các giải pháp giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hoạt động sản xuất kinh doanh hoặc các hoạt động khác. |
| ✅ Dịch vụ hộ chiếu | ⭕ Giúp bạn rút ngắn thời gian nhận hộ chiếu, hỗ trợ khách hàng các dịch vụ liên quan và cam kết bảo mật thông tin |