1. Trọng tài thương mại là gì?
Căn cứ Khoản 1 Mục 3 dịch vụ Trọng tài thương mại thì “Trọng tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp do các bên thoả thuận và được tiến hành theo quy định của dịch vụ này”. Theo đó, trọng tài thương mại được nhìn nhận dưới hai góc độ là phương thức giải quyết tranh chấp và với tư cách là cơ quan giải quyết tranh chấp.
– Thứ nhất, trọng tài là một phương thức giải quyết tranh chấp
Trọng tài có những đặc điểm cơ bản như: Trọng tài là phương thức giải quyết tranh chấp có sự tham gia của bên thứ ba – trọng tài viên hoặc trọng tài viên duy nhất. Trọng tài là tổ chức trung gian, hoàn toàn độc lập với các bên, đóng vai trò trung gian giải quyết tranh chấp và đưa ra phán quyết mang tính ràng buộc nhằm bảo vệ quyền lợi của các bên. Vì vậy, trọng tài là một phương thức giải quyết. Giải quyết tranh chấp thông qua thủ tục tố tụng chặt chẽ hơn so với thương lượng và hòa giải. Kết quả giải quyết tranh chấp tại trọng tài là phán quyết do trọng tài viên đưa ra cho các bên tranh chấp.
– Thứ hai, trọng tài là cơ quan giải quyết tranh chấp
Trọng tài được hiểu là cơ quan xét xử độc lập, tồn tại bên cạnh Tòa án. Pháp dịch vụ tôn trọng quyền tự do lựa chọn của các bên, khi xảy ra tranh chấp thương mại, các chủ thể có thể lựa chọn Tòa án hoặc Trọng tài để tự mình giải quyết tranh chấp. Trọng tài là tổ chức xã hội – nghề nghiệp do các trọng tài viên thành lập để giải quyết các tranh chấp phát sinh trong lĩnh vực thương mại. Thẩm quyền của trọng tài không tự nhiên mà có, mà phát sinh từ sự thỏa thuận của các bên tranh chấp tại trọng tài. quan có thẩm quyền. Theo Khoản 1 Mục 3 dịch vụ Trọng tài thương mại 2010 thì “Trọng tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp do các bên thoả thuận và được tiến hành theo quy định của dịch vụ này”. Như vậy, có thể hiểu trọng tài thương mại là một hình thức tài phán mà thẩm quyền xét xử do chính các bên trong quan hệ tranh chấp thương mại tạo ra. Tôn trọng quyền tự định đoạt của các bên, pháp dịch vụ đưa ra nguyên tắc loại trừ thẩm quyền của tòa án khi các bên đã lựa chọn trọng tài viên.
2. Hình thức trọng tài thương mại
Trọng tài thương mại tồn tại dưới hai hình thức: trọng tài vụ việc và trọng tài thường trực.
2.1. Trọng tài vụ việc
Trọng tài vụ việc là phương thức trọng tài do các bên tranh chấp thiết lập để giải quyết tranh chấp giữa các bên và trọng tài vụ việc sẽ hết hiệu lực sau khi hoàn thành. Đây là hình thức trọng tài lâu đời nhất và được sử dụng rộng rãi ở các nước trên thế giới. Tuy nhiên, pháp dịch vụ của các quốc gia khác nhau về hình thức trọng tài này cũng ở một mức độ và phạm vi khác nhau. Bản chất của trọng tài vụ việc thể hiện ở những đặc điểm cơ bản sau:
* Trọng tài vụ việc chỉ được thành lập khi có tranh chấp và kết thúc khi tranh chấp được giải quyết. Theo đó, trọng tài chỉ được thành lập theo thỏa thuận của các bên tranh chấp để giải quyết một tranh chấp cụ thể giữa các bên. Khi tranh chấp được giải quyết, trọng tài chấm dứt hành động của mình.
* Trọng tài ad hoc không có chỗ ngồi cố định, không có bộ máy điều hành và không có danh sách trọng tài riêng. Trọng tài viên do các bên lựa chọn hoặc chỉ định có thể được đăng ký hoặc không trong danh sách trọng tài viên của bất kỳ trung tâm trọng tài nào.
* Trọng tài vụ việc không có quy tắc tố tụng riêng mà quy tắc tố tụng giải quyết tranh chấp phải do các bên thoả thuận. Thông thường các bên tranh chấp có thể thỏa thuận lựa chọn một trong các quy tắc tố tụng phổ biến, thường là quy tắc của các trung tâm trọng tài có uy tín trong và ngoài nước. Trọng tài vụ việc lần đầu tiên được quy định trong Pháp lệnh trọng tài thương mại năm 2003. Trước khi Pháp lệnh trọng tài thương mại được ban hành, trọng tài vụ việc chỉ được công nhận là một phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài. trong từng trường hợp cụ thể. Sau khi Pháp lệnh Trọng tài thương mại được ban hành, bộ mặt của trọng tài vụ việc ở Việt Nam đã được khắc họa rõ nét.
Trọng tài vụ việc có một số ưu điểm so với trọng tài thường trực như: giải quyết tranh chấp nhanh chóng, chi phí thấp hơn; các bên có quyền chọn bất kỳ Trọng tài viên nào trong danh sách Trọng tài viên của bất kỳ Trung tâm Trọng tài nào
2.2. Trọng tài thường trực
Ở Việt Nam, trọng tài thường trực được tổ chức dưới hình thức trung tâm trọng tài. Trung tâm trọng tài là tổ chức phi chính phủ, có tư cách pháp nhân, có con dấu, tài khoản riêng và có trụ sở giao dịch ổn định. Trung tâm trọng tài có một số đặc điểm cơ bản sau:
* Trung tâm trọng tài là tổ chức phi chính phủ, không thuộc hệ thống cơ quan nhà nước; khi nhận viện trợ của nhà nước. Trung tâm trọng tài được thành lập theo sáng kiến của trọng tài viên sau khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép chứ không phải của Nhà nước. Trung tâm trọng tài không thuộc hệ thống cơ quan quản lý nhà nước, cũng không thuộc hệ thống cơ quan xét xử nhà nước. Hoạt động của trung tâm theo nguyên tắc tự trang trải kinh phí, không sử dụng kinh phí hoạt động từ ngân sách nhà nước. Trọng tài viên duy nhất hoặc hội đồng trọng tài sẽ không đưa ra phán quyết nhân danh cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước mà nhân danh một bên thứ ba độc lập. Là một tổ chức phi chính phủ, các trung tâm trọng tài luôn chịu sự quản lý và hỗ trợ của nhà nước. Nhà nước điều hành trung tâm trọng tài thông qua việc ban hành các văn bản quy phạm pháp dịch vụ, tạo cơ sở pháp lý cho tổ chức và hoạt động của trung tâm trọng tài. Ngoài ra, Nhà nước còn quản lý thông qua việc quản lý hệ thống cơ quan công quyền có thẩm quyền cấp, sửa đổi, bổ sung hoặc thu hồi giấy phép thành lập và hoạt động của các trung tâm tài năng trọng điểm. .
* Các trung tâm trọng tài có tư cách pháp nhân và tồn tại độc lập với nhau. Mỗi trung tâm trọng tài là một pháp nhân, tồn tại độc lập và bình đẳng với các trung tâm trọng tài khác. Không có quan hệ cấp trên, cấp dưới giữa các trung tâm trọng tài.
* Tổ chức và quản lý của trung tâm trọng tài đơn giản, gọn nhẹ. Cơ cấu của trung tâm trọng tài gồm có ban giám đốc và các trọng tài viên của trung tâm. Hội đồng quản trị của Trung tâm trọng tài gồm Chủ tịch, một hoặc một số Phó Chủ tịch Trung tâm trọng tài và có thể có Tổng thư ký Trung tâm trọng tài do Chủ tịch Trung tâm trọng tài bổ nhiệm. Các Trọng tài viên trong Danh sách Trung tâm Trọng tài được tham gia giải quyết tranh chấp khi được lựa chọn hoặc chỉ định.
* Mỗi trung tâm trọng tài tự quyết định về lĩnh vực can thiệp và có quy tắc tố tụng riêng.
Mỗi Trung tâm trọng tài xác định lĩnh vực can thiệp của mình căn cứ vào năng lực chuyên môn của Tổ trọng tài và phải được ghi rõ trong Điều lệ của Trung tâm trọng tài. Trong quá trình hoạt động, trung tâm trọng tài có quyền mở rộng hoặc thu hẹp phạm vi hoạt động trên cơ sở được sự chấp thuận của cơ quan nhà nước hữu quan. Mỗi trung tâm trọng tài có điều lệ riêng, quy tắc tố tụng riêng căn cứ vào đặc điểm tổ chức và hoạt động của trung tâm và không trái với quy định của pháp dịch vụ về trọng tài thương mại. Khi giải quyết tranh chấp, hội đồng trọng tài hoặc trọng tài viên duy nhất phải tuân thủ các quy tắc tố tụng này. Việc xây dựng quy tắc tố tụng của trung tâm trọng tài thường dựa trên một số quy tắc trọng tài hoặc công ước quốc tế có liên quan cũng như quy tắc tố tụng của một số trung tâm trọng tài quốc tế. nổi tiếng.
* Hoạt động trọng tài của trung tâm trọng tài do các trọng tài viên của trung tâm thực hiện. Mỗi trung tâm trọng tài có danh sách trọng tài viên riêng. Việc lựa chọn hoặc chỉ định trọng tài viên tham gia giải quyết tranh chấp chỉ giới hạn trong danh sách trọng tài viên của Trung tâm. Vì vậy, hoạt động trọng tài của trung tâm trọng tài chỉ do chính các trọng tài viên của trung tâm đó thực hiện.
3. Thẩm quyền của Trọng tài thương mại
Mục 2 dịch vụ TTTM 2010 quy định 3 nhóm vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết của trọng tài thương mại, đó là:
Thứ nhất, “tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại”. Tranh chấp này đòi hỏi các bên tranh chấp phải có hoạt động thương mại và tiêu chí xác định hoạt động thương mại theo khoản 1 mục 3 dịch vụ thương mại 2005 là lợi nhuận.
Thứ hai, “tranh chấp phát sinh giữa các bên trong đó ít nhất một bên có hoạt động kinh doanh”. Với quy định này, chỉ cần một bên tranh chấp có hoạt động thương mại thì bên kia có thể tham gia vào quan hệ phi lợi nhuận như tiêu dùng, nhu cầu cá nhân…
Thứ ba, “các tranh chấp khác giữa các bên mà theo quy định của pháp dịch vụ phải được giải quyết bằng trọng tài”. Trong trường hợp này, tiêu chí về hoạt động thương mại thậm chí không được xác định mà chỉ trong dịch vụ chuyên ngành mới có quy định tranh chấp có thể được giải quyết bằng trọng tài thương mại. Ví dụ: Có thể sử dụng trọng tài để giải quyết tranh chấp trong nội bộ công ty, theo quy định tại Khoản 1 Điều 107 dịch vụ Thương mại 2005: “Trường hợp trình tự, thủ tục triệu tập họp đại hội đồng cổ đông không đúng quy định pháp dịch vụ và Điều lệ công ty”, “cổ đông, thành viên hội đồng quản trị, giám đốc hoặc tổng giám đốc, kiểm sát viên có quyền yêu cầu tòa án, trọng tài xem xét việc hủy quyết định của công ty”. Đại hội đồng cổ đông”.
4. Vai trò của trọng tài thương mại so với Tòa án
So với các phương thức khác như tòa án, hòa giải, thương lượng thì trọng tài có những ưu điểm như: Trọng tài là cơ chế giải quyết tranh chấp linh hoạt, nhanh chóng và thuận tiện cho các bên. So với Tòa án, trọng tài thương mại phát huy tối đa quyền tự do thỏa thuận của các bên, tiết kiệm thời gian và chi phí cho các bên, nâng cao hiệu quả kinh doanh; đảm bảo bí mật trong quá trình giải quyết tranh chấp; bản chất thân thiện giúp duy trì mối quan hệ của các bên; là cơ chế giải quyết tranh chấp trung lập cho các bên; phán quyết trọng tài có thể được công nhận và cho thi hành ở nước ngoài; chuyên môn cao; không đại diện cho quyền lực nhà nước nên thích hợp giải quyết tranh chấp giữa các bên có quốc tịch khác nhau.
Bên cạnh những ưu điểm và lợi ích vượt trội so với Tòa án và một số phương thức giải quyết tranh chấp khác, trọng tài cũng có những hạn chế nhất định như: phán quyết cuối cùng của trọng tài là một ưu điểm lớn. nhưng nó cũng chỉ giới hạn cho các bên kháng cáo; Chi phí trọng tài thường được ấn định trước và thường cao hơn nhiều so với các phương thức giải quyết tranh chấp khác… Mặc dù có những hạn chế nêu trên nhưng xét về tổng thể thì ưu điểm của thỏa thuận trọng tài vẫn chiếm ưu thế, đây chính là lý do mà phương thức giải quyết tranh chấp này được lựa chọn nhiều hơn trong quan hệ thương mại quốc tế.
| ✅ Dịch vụ thành lập công ty | ⭕ ketoanhn cung cấp trọn gói dịch vụ thành lập công ty/ thành lập doanh nghiệp chuyên nghiệp cho khách hàng trên toàn quốc |
| ✅ Đăng ký giấy phép kinh doanh | ⭐ Thủ tục bắt buộc để cá nhân, tổ chức được phép hoạt động kinh doanh |
| ✅ Dịch vụ ly hôn | ⭕ Với kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực tư vấn ly hôn, chúng tôi tin rằng có thể hỗ trợ và giúp đỡ bạn |
| ✅ Dịch vụ kế toán | ⭐ Với trình độ chuyên môn rất cao về kế toán và thuế, chúng tôi sẽ đảm bảo các báo cáo được thực hiện theo đúng quy định của pháp dịch vụ |
| ✅ Dịch vụ kiểm toán | ⭕ Đảm bảo cung cấp chất lượng dịch vụ tốt và cung cấp các giải pháp giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hoạt động sản xuất kinh doanh hoặc các hoạt động khác |
| ✅ Dịch vụ hộ chiếu | ⭕ Giúp bạn rút ngắn thời gian nhận hộ chiếu, hỗ trợ khách hàng các dịch vụ liên quan và cam kết bảo mật thông tin |