Tính giá thành sản phẩm và giá vốn hàng bán

Chi phí sản phẩm là gì?

Giá thành sản phẩm là giá trị bằng tiền của tất cả các chi phí trực tiếp và gián tiếp cấu thành nên sản phẩm/dịch vụ ở từng công đoạn.

Tính giá thành sản phẩm là việc tính toán và phân bổ chi phí liên quan đến việc sản xuất/cung cấp một đơn vị sản phẩm hoặc thực hiện công việc dịch vụ.

Để đáp ứng nhu cầu kế toán và quản trị doanh nghiệp, việc xác định giá thành hợp lý của từng loại sản phẩm, dịch vụ cũng như giá thành đơn vị của nó là rất cần thiết.

Có rất nhiều phương pháp tính giá thành, tùy theo từng ngành hàng, từng loại sản phẩm mà doanh nghiệp lựa chọn cho mình phương pháp phù hợp nhất.

Phân loại giá sản phẩm

Để đáp ứng yêu cầu quản lý và hạch toán, giá thành sản phẩm được chia thành nhiều loại khác nhau tuỳ theo tiêu thức sử dụng để phân loại giá thành.

Phân loại giá thành sản phẩm theo cơ sở dữ liệu và thời điểm tính giá thành

Theo cách phân loại này, giá thành sản phẩm được chia thành ba loại sau:

• Giá thành sản phẩm kế hoạch: Là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở giá thành kế hoạch và số lượng sản phẩm kế hoạch. Giá thành kế hoạch luôn được tính toán trước khi bắt đầu quá trình sản xuất kinh doanh của công ty trong một khoảng thời gian. Giá thành kế hoạch của sản phẩm là mục tiêu cần đạt được trong kỳ sản xuất kinh doanh của công ty. Đây cũng là cơ sở để so sánh, phân tích và đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch chi phí của công ty.
• Giá thành tiêu chuẩn của sản phẩm: là giá thành của sản phẩm được tính trên cơ sở định mức giá thành hiện hành và tính cho một đơn vị sản phẩm. Định mức chi phí được xác định trên cơ sở định mức kinh tế – kỹ thuật của từng Công ty trong từng thời kỳ.
• Giá thành thực tế của sản phẩm: Là giá thành của sản phẩm được tính toán và xác định trên cơ sở số liệu về chi phí sản xuất thực tế phát sinh và tập hợp trong kỳ, cũng như số lượng sản phẩm thực tế sản xuất và tiêu thụ trong kỳ. Giá thành thực tế chỉ được tính khi kết thúc quá trình sản xuất và được tính cho cả giá thành toàn bộ và giá thành đơn vị. Đây là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh kết quả cố gắng của công ty, là cơ sở để xác định kết quả kinh doanh của công ty.

Phân loại chi phí theo phạm vi và chi phí bộ phận

• Giá thành sản xuất: Giá thành sản xuất của sản phẩm bao gồm các chi phí liên quan đến quá trình sản xuất và chế tạo như chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung cho thành phẩm. Chi phí sản xuất sản phẩm được sử dụng để xác định giá trị hàng tồn kho trên bảng cân đối kế toán, để xác định giá vốn hàng bán và lợi nhuận gộp trong kỳ trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của công ty.
• Giá thành sản phẩm tiêu thụ toàn bộ: Bao gồm giá thành sản xuất được tính bằng số lượng sản phẩm bán ra cộng với các chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp phát sinh trong kỳ cho số lượng sản phẩm đó. Vì vậy, giá thành toàn bộ sản phẩm tiêu thụ chỉ được tính và xác định theo số lượng sản phẩm công ty sản xuất và tiêu thụ, là cơ sở để tính và xác định lợi nhuận thuần trước thuế của công ty.

Phương pháp tính giá thành sản phẩm.

Cách tính chi phí trực tiếp

Tổng giá thành sản xuất sản phẩm = Chi phí sản xuất đầu kỳ + chi phí sản xuất trong kỳ – chi phí sản xuất kinh doanh cuối kỳ.

Đây là phương pháp tính giá thành sản phẩm được áp dụng cho hầu hết các doanh nghiệp mới thành lập hoặc loại hình sản xuất đơn giản với số lượng mặt hàng ít.

Cách tính chi phí theo tỷ lệ

Giá thành đơn vị sản phẩm tiêu chuẩn = tổng giá thành của tất cả các sản phẩm/tổng ​​sản phẩm ban đầu.

Số lượng sản phẩm tiêu chuẩn = số lượng sản phẩm từng loại x hệ số quy đổi từng loại.

=> Tổng giá thành sản xuất sản phẩm = số lượng sản phẩm tiêu chuẩn x giá thành đơn vị sản phẩm tiêu chuẩn.

Cách tính này được áp dụng rộng rãi cho các công ty hoạt động với cùng một quy trình sản xuất, cùng một nguyên vật liệu và cùng một lượng lao động. Phần lớn cách tính này được các chủ doanh nghiệp sản xuất quần áo, giày dép, bao bì, chế biến nông – thủy sản… sử dụng rất nhiều.

Cách tính chi phí tiêu chuẩn?

Tổng giá thành sản xuất sản phẩm = số lượng sản phẩm tiêu chuẩn x giá thành đơn vị sản phẩm tiêu chuẩn.

Chi phí tiêu chuẩn = Chi phí theo kế hoạch x Chi phí theo tỷ lệ

Giá thành sản phẩm tiêu chuẩn được sử dụng cho các công ty có quy trình sản xuất nhiều loại sản phẩm nhưng có quy cách và chất lượng khác nhau. Từ cách tính này, tại thời điểm kế toán luôn phải tính giá thành cho từng nhóm sản phẩm một cách chính xác hơn.

Cách tính giá thành bằng cách trừ phụ phẩm

Tổng giá thành sản phẩm chủ yếu = Giá thành sản phẩm dở dang đầu kỳ + Tổng chi phí phát sinh trong kỳ – Giá trị sản phẩm phụ ước tính thu hồi – Giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ.

Đây là cách tính đối với những công ty làm theo quy trình, bên cạnh việc thu được những sản phẩm chính cần thiết còn có những sản phẩm phụ dư thừa. Cụ thể, các công ty chế biến dầu thô, sản xuất gỗ, quần áo…

Làm thế nào để tính chi phí cho mỗi đơn đặt hàng?

Giá thành từng đơn đặt hàng = chi phí nguyên vật liệu trực tiếp + chi phí nhân công trực tiếp + chi phí sản xuất chung phát sinh từ đầu đến cuối đơn hàng.

Với cách tính giá thành sản phẩm này sẽ phù hợp hơn với các công ty chuyên về xây dựng, thủ công mỹ nghệ, quần áo, nông sản… tính theo từng công trình, đơn hàng. Các công ty nhận order toàn quốc hoặc xuất khẩu cũng áp dụng khá nhiều.

Phân biệt giữa giá vốn và giá vốn hàng bán

• Như đã định nghĩa ở trên, chi phí sản xuất là chi phí cần thiết để sản xuất ra hàng hóa, dịch vụ… tức là yếu tố chi phí chỉ gắn liền với quá trình sản xuất.
• Giá vốn hàng bán là giá trị thực tế có trong mỗi hàng hóa hoặc dịch vụ trong trao đổi thương mại. Nói cách khác, giá vốn là giá thành của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ tiêu thụ trong kỳ.
• Về cách xác định: Giá vốn hàng bán: Cũng được xác định là trị giá thực tế của hàng bán (tính theo các phương pháp tính giá xuất khẩu). Giá thành của sản phẩm được xác định = chi phí sản xuất để hình thành sản phẩm
• Về bản chất: Đối với các công ty sản xuất, giá vốn hàng bán (COGS) là giá vốn hàng tồn kho + các yếu tố chi phí khác ngoài giá vốn như: hao hụt hàng hóa trong định mức. Đối với công ty thương mại, giá vốn hàng bán là giá trị mua hàng thực tế của hàng bán (bao gồm chi phí mua hàng + giá trị hàng mua).

Như vậy có thể thấy chi phí vốn là yếu tố xuất hiện ở hầu hết các công ty, chi phí nhìn chung chỉ thấy ở các công ty có hoạt động sản xuất hoặc thương mại.

Hãng A sản xuất mặt hàng X nên toàn bộ chi phí mà A bỏ ra để có được mặt hàng X là chi phí thực tế. Giá thành được xác định ngay sau quá trình sản xuất, tức là khi sản phẩm hình thành thì nó đã có giá trị “giá thành”. Về mặt hạch toán, chi phí được thể hiện rõ nhất trên tài khoản 154.

Chi phí vốn là tổng quát hơn. Về mặt kế toán, nó liên quan đến TK 632. Công ty A bán sản phẩm X cho B, sau đó B bán sản phẩm X cho C… Qua từng kỳ, giá vốn của B thay đổi tùy theo cách tính. Giá vốn chỉ hình thành trong quá trình tiêu thụ sản phẩm, nó phản ánh giá trị của sản phẩm khi tiêu thụ.

Trên đây là một số định nghĩa về chi phí và cách tính giá thành trong doanh nghiệp. Yêu cầu quản lý chi phí là phấn đấu giảm chi phí một cách hợp lý. Tuy nhiên, giảm giá thành sản phẩm nhưng vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm, tăng sản lượng tiêu thụ, đạt mục tiêu lợi nhuận cho công ty, tránh tình trạng cắt giảm chi phí sản xuất quá mức khiến chất lượng sản phẩm giảm sút. ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp.