Phép biện chứng duy vật và ý nghĩa phương pháp luận của nó

Phép biện chứng duy vật là bộ phận lý luận cơ bản cấu thành thế giới quan và phương pháp luận triết học của chủ nghĩa Mác – Lênin. Nó được coi là lý luận nhận thức khoa học và được nghiên cứu rộng rãi. Để hiểu rõ hơn về khái niệm duy vật biện chứng, trước hết chúng ta phải hiểu khái niệm phép biện chứng và phép biện chứng được hiểu như thế nào. – Khái niệm phép biện chứng chỉ những mối liên hệ, tác động qua lại, chuyển hóa hoặc phát triển theo quy dịch vụ của các sự vật, hiện tượng, quá trình của tự nhiên, xã hội và tư duy.

– Phép chứng minh bao gồm hai loại: phép biện chứng khách quan và phép biện chứng chủ quan. Phép biện chứng khách quan là khái niệm dùng để chỉ tính biện chứng của thế giới tự thân, tồn tại khách quan, độc lập với ý thức con người. Tóm lại, phép chứng minh khách quan là phép biện chứng của thế giới vật chất. Phép biện chứng chủ quan là khái niệm dùng để chỉ phép biện chứng là sự thống nhất giữa logic biện chứng, phép biện chứng và lý luận nhận thức. Đó là tư duy biện chứng, biện chứng của quá trình tư duy hiện thực khách quan trong bộ não con người. Vì vậy, phép biện chứng chủ quan một mặt phản ánh thế giới khách quan, mặt khác phản ánh các quy dịch vụ của tư duy biện chứng. Tóm lại, phép biện chứng chủ quan là phép biện chứng của tư duy, là sự phản ánh của phép biện chứng khách quan vào bộ não và ý thức của con người.

Phép biện chứng là học thuyết nghiên cứu khái quát phép biện chứng của thế giới thành các nguyên lý, quy dịch vụ khoa học nhằm xây dựng phương pháp luận khoa học. Nói cách khác, phép biện chứng được hiểu là khoa học về những quy dịch vụ vận động và phát triển phổ biến của tự nhiên, xã hội loài người và tư duy.

Phép biện chứng bao gồm ba hình thức cơ bản: phép biện chứng đơn giản cũ, phép biện chứng duy tâm của triết học Đức cổ đại và phép biện chứng duy vật do Mác và Ăngghen sáng lập và sau này được Lênin phát triển.

1. Thế nào là phép biện chứng duy vật?

Ăng-ghen đã đưa ra định nghĩa chung về phép biện chứng duy vật với nội dung: phép biện chứng duy vật là khoa học về các quy dịch vụ vận động và phát triển phổ biến của tự nhiên, xã hội loài người và tư duy con người. Mọi người. Nhấn mạnh vai trò của nguyên lý về những mối liên hệ phổ biến, Ph.Ăngghen đã đề cập đến: “phép biện chứng của những mối liên hệ phổ biến”. Hay nhấn mạnh vai trò của nguyên lý phát triển, Lênin cũng khẳng định phép biện chứng là học thuyết về sự phát triển ở dạng đầy đủ nhất, sâu sắc nhất và không phiến diện. – tiến hóa vật chất.

2. Những nét cơ bản của phép biện chứng duy vật

Từ định nghĩa về chủ nghĩa duy vật biện chứng trên đây, chúng ta thấy rằng phép biện chứng duy vật có hai đặc điểm cơ bản:

– Phép biện chứng duy vật của Mac-Lênin thực chất là phép biện chứng được xác lập trên cơ sở thế giới quan của chủ nghĩa duy vật khoa học. Phép biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác – Lênin là sự khác biệt về trình độ phát triển so với các tư tưởng biện chứng của các thời kỳ trước. Trong phép biện chứng, chúng ta thấy có sự thống nhất giữa nội dung thế giới quan (duy vật biện chứng) và phương pháp luận (duy vật biện chứng). Vì vậy, phép biện chứng duy vật của Mác – Lênin không chỉ dừng lại ở việc giải thích thế giới mà còn là công cụ để hiểu thế giới và cải tạo thế giới.

3. Các giai đoạn phát triển của phép biện chứng duy vật

Cùng với sự phát triển của tư tưởng nhân loại, phương pháp biện chứng đã trải qua ba giai đoạn phát triển được thể hiện trong triết học với ba hình thức lịch sử của nó: phép biện chứng tự phát, phép biện chứng duy nhất, phép biện chứng tinh thần và phép biện chứng duy vật.

– Phép biện chứng tự phát cổ đại

Các nhà biện chứng của phương Đông và phương Tây thời bấy giờ đều thấy rằng các sự vật và hiện tượng của vũ trụ sinh ra và biến đổi trong những mối liên hệ vô tận. Tuy nhiên, cái mà các nhà biện chứng thời bấy giờ nghĩ ra chỉ là trực giác chứ không phải là kết quả của nghiên cứu và thực nghiệm khoa học.

– Phép biện chứng duy tâm

Đỉnh cao của hình thức này được thể hiện trong triết học cổ điển Đức, khởi đầu là I. Kant và hoàn thiện là Hegel. Có thể nói, lần đầu tiên trong lịch sử phát triển tư tưởng của nhân loại, các nhà triết học Đức đã trình bày một cách có hệ thống một trong những nội dung quan trọng nhất của phép biện chứng. Nhưng theo họ, phép biện chứng ở đây bắt đầu từ đầu óc và kết thúc trong đầu óc, thế giới hiện thực chỉ là bản sao của ý niệm nên phép biện chứng của các nhà triết học cổ điển Đức là phép biện chứng. nhất tâm.

– Phép biện chứng duy vật

Phép biện chứng duy vật được thể hiện trong triết học do Mác và Ăngghen xây dựng và sau này được Lênin phát triển.

Mác và Ăng-ghen đã từ bỏ chủ nghĩa thần bí, kế thừa những cốt lõi duy lý của phép biện chứng duy tâm để xây dựng phép biện chứng duy vật với tư cách là học thuyết về mối liên hệ phổ biến và cái không. phát triển.

4. Quy dịch vụ cơ bản của phép biện chứng duy vật

Phép biện chứng có ba quy dịch vụ cơ bản, bao gồm:

Quy dịch vụ thứ nhất: quy dịch vụ chuyển những sự thay đổi về lượng thành những sự thay đổi về chất và ngược lại

Quy dịch vụ này là quy dịch vụ vận động và phát triển chung của tự nhiên, xã hội và đời sống riêng. Nội dung của quy dịch vụ: sự thống nhất giữa lượng và chất trong sự vật tạo nên trình độ của sự vật. Sự biến đổi về lượng khi đạt đến một giới hạn nhất định sẽ xảy ra bước nhảy, làm cho chất cũ bị phân hủy và chất mới hình thành.

Quy dịch vụ chuyển hóa những sự thay đổi về lượng thành những sự thay đổi về chất và ngược lại đã thể hiện sự vận động, phát triển của các sự vật, hiện tượng.

Ý nghĩa quy dịch vụ: Muốn có sự thay đổi về chất thì phải tích lũy về lượng, không được nóng vội, chủ quan. Khi đã tích lũy đủ lương thì phải có bước nhảy vọt, tránh bảo thủ, trì trệ. Cần phân biệt và sử dụng bước nhảy một cách sáng tạo. Làm một sự vật là phải nhận thức được mức độ của nó và không để mức độ biến đổi vượt quá giới hạn của mức độ. Khi một chất mới ra đời thì quy mô và tốc độ phát triển của chất mới đó phải được xác định về mặt lượng.

Quy dịch vụ thứ hai: quy dịch vụ thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập

Nội dung quy dịch vụ: Mọi sự vật, hiện tượng đều chứa đựng những mặt, những khuynh hướng đối lập và tự nó tạo ra mâu thuẫn. Sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập là mâu thuẫn nội tại của sự vận động và phát triển, dẫn đến sự mất đi cái cũ và hình thành cái mới. Ý nghĩa: Phải thấy rằng, lực lượng phát triển của sự vật đều bắt nguồn từ những mâu thuẫn trong bản thân nó. Nhận thức mâu thuẫn là bản chất và phải khách quan. Trong hoạt động thực tiễn, cần xác định rõ tình trạng chín muồi của mâu thuẫn để nhanh chóng giải quyết. Mâu thuẫn chỉ được giải quyết khi điều kiện chín muồi, không vội vã giải quyết khi điều kiện chưa chín muồi, cũng không để việc giải quyết mâu thuẫn diễn ra một cách tự phát. Định dịch vụ thứ ba: quy dịch vụ phủ định của phủ định

Nội dung quy dịch vụ: phủ định của phủ định là khái niệm dùng để chỉ sự vận động, phát triển của sự vật qua hai lần phủ định biện chứng dẫn đến quay trở lại điểm xuất phát ban đầu nhưng cao hơn. Phủ định kép làm cho cái trước đối lập với nó. Những sự phủ định tiếp theo sẽ hình thành sự vật mới mang những đặc điểm của sự vật ban đầu nhưng trên cơ sở cao hơn. Phủ định của phủ định là điểm kết thúc của một chu trình phát triển, đồng thời là điểm xuất phát của một chu trình phát triển tiếp theo tạo nên vòng xoáy phát triển. Môi trường mới của hình xoắn ốc thể hiện trình độ phát triển cao hơn.

Trong thực tế, mỗi chu kỳ phát triển của sự vật có thể bao gồm nhiều thời điểm biện chứng.

Ý nghĩa của quy dịch vụ: đây là cơ sở để hiểu sự ra đời của cái mới và mối quan hệ giữa cái cũ và cái mới. Trong sinh hoạt nề nếp, nề nếp, cần chống thái độ tiêu cực của bản thân và có thể lọc bỏ những mặt tích cực của NCT. Phát triển không phải là một đường thẳng mà là một đường xoắn ốc đi lên, nghĩa là trong quá trình phát triển sẽ gặp nhiều khó khăn, phức tạp.

5. Vai trò của phép biện chứng duy vật

Phép biện chứng duy vật giữ vai trò là một nội dung đặc biệt quan trọng trong thế giới quan và phương pháp luận của triết học Mác – Lênin, là thế giới quan và phương pháp luận chung nhất của hoạt động sáng tạo trên các lĩnh vực. khu nghiên cứu khoa học.

6. Ví dụ về chủ nghĩa duy vật biện chứng

Theo quy dịch vụ phủ định của phủ định

Con gà mái được coi là dương, nhưng khi con gà mái đó đẻ trứng thì quả trứng đó được coi là âm của con gà mái. Sau đó trứng trải qua một giai đoạn vận động và phát triển, trứng nở thành gà con. Như vậy, con gà bây giờ được coi là phủ định của phủ định và phủ định của phủ định sẽ trở thành khẳng định. Sự vận động và phát triển này luôn diễn ra liên tục và phát triển theo chu kỳ.

Theo quy dịch vụ lượng và chất

Một sinh viên X tốt nghiệp trường A, sau khi tốt nghiệp trường dịch vụ X xin vào thực tập tại công ty sản xuất Y. Sau ba tháng thực tập, X được công ty nhận vào làm dịch vụ sư. Năm năm sau, X được bổ nhiệm vào vị trí giám đốc pháp lý của công ty. Như vậy, qua ví dụ trên có thể thấy X là sinh viên mới ra trường mới bước vào nghề, qua quá trình học hỏi kinh nghiệm và trau dồi kiến ​​thức, kỹ năng X đã dần tích lũy đủ kiến ​​thức. đánh thức mình dậy. , kỹ năng, trong công việc. Đó là quá trình chuyển hóa sự thay đổi về lượng thành sự thay đổi về chất. X đã nhảy từ vị trí thấp nhất lên vị trí cao nhất trong công ty.