Nguyên tắc tập trung dân chủ trong hiến pháp

Điều 8 của dự thảo Hiến pháp được sửa đổi như sau: “Nhà nước tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp dịch vụ, quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp dịch vụ, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ”.

– Điều 8 dự thảo Hiến pháp sửa đổi như sau: “Nhà nước tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp dịch vụ, quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp dịch vụ, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ”.

Điều khoản trên thay thế Điều 6 Hiến pháp năm 1992 quy định: “Quốc hội, Hội đồng nhân dân và các cơ quan khác của Nhà nước tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ”.

Nguyên tắc tập trung dân chủ trong cơ quan nhà nước là gì? Đó là nội dung của nó phải được thảo luận. Nguyên tắc tập trung dân chủ trong các cơ quan nhà nước không chỉ được ghi nhận trong Hiến pháp năm 1992 mà còn được quy định trong nhiều đạo dịch vụ quan trọng khác như dịch vụ Tổ chức Quốc hội năm 2001 (Điều 4 “Quốc hội tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ , làm việc theo chế độ hội nghị và quyết định theo đa số”); dịch vụ Tổ chức Chính phủ 2001 (Điều 6: “Chính phủ tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ… Chính phủ thảo luận tập thể và quyết định theo đa số những vấn đề quan trọng được quy định tại Điều 6 của Nghị định.Nghị định này (Điều 19 của dịch vụ này”); dịch vụ Tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân năm 2003 (Điều 4: “Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc của trung tâm dân chủ tập trung”).

Mặc dù có rất nhiều đề xuất nhưng ngoài một ý chính xác gắn với “làm việc tại hội nghị và quyết định theo đa số” như trên, không thể tìm thấy nội dung của nguyên tắc này được làm rõ trong bất kỳ văn bản quy phạm pháp dịch vụ nào. Nội dung của nguyên tắc tập trung dân chủ chỉ có thể tìm thấy trong Điều lệ Đảng (Điều 9):

“Đảng Cộng sản Việt Nam được tổ chức theo nguyên tắc tập trung dân chủ. Nội dung cơ bản của nguyên tắc này như sau:

1- Cơ quan lãnh đạo của Đảng các cấp do bầu cử thành lập và thực hiện dưới sự lãnh đạo của tập thể và cá nhân có trách nhiệm.

2- Cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng là Đại hội đại biểu toàn quốc. Cơ quan lãnh đạo mỗi cấp là đại hội đại biểu hoặc đại hội đảng viên. Giữa hai kỳ đại hội, cơ quan lãnh đạo của Đảng là Ban Chấp hành Trung ương, ở mỗi cấp là ban chấp hành chi bộ hoặc chi bộ (gọi là Đảng bộ).

3. Cấp ủy các cấp báo cáo và chịu trách nhiệm về hoạt động của mình trước đại hội cùng cấp, cấp ủy cấp trên và cấp dưới; định kỳ thông báo tình hình hoạt động của mình cho các tổ chức đảng trực thuộc, tiến hành tự phê bình và phê bình.

4- Tổ chức đảng và đảng viên phải chấp hành nghị quyết của đảng. Thiểu số phục tùng đa số, cấp dưới phục tùng cấp trên, cá nhân phục tùng tổ chức, tổ chức toàn Đảng phục tùng Đại hội đại biểu toàn quốc và Ban Chấp hành Trung ương.

5- Nghị quyết của các cơ quan lãnh đạo của Đảng chỉ có giá trị khi được quá nửa số thành viên của cơ quan này tán thành. Trước khi biểu quyết, mỗi thành viên được quyền phát biểu ý kiến ​​của mình. Đảng viên có ý kiến ​​thiểu số có quyền bảo lưu và báo cáo cấp ủy cấp trên cho đến Đại hội đại biểu toàn quốc, nhưng phải nghiêm chỉnh chấp hành nghị quyết, không tuyên truyền quan điểm trái với nghị quyết của Đảng. Buổi tiệc. Các cấp có thẩm quyền nghiên cứu, xem xét các ý kiến ​​này; không phân biệt đối xử với những đảng viên có quan điểm thiểu số. 6. Tổ chức Đảng quyết định những vấn đề thuộc thẩm quyền nhưng không được trái với nguyên tắc, đường lối, chính sách của Đảng, pháp dịch vụ của Nhà nước và nghị quyết của cấp trên.

Đảng và Nhà nước là những thực thể chính trị có vị trí, vai trò, chức năng và tính chất khác nhau nên đương nhiên không thể áp dụng hay “phiên dịch” một cách đơn thuần các nguyên tắc tổ chức của Đảng sang nhà nước. . , liệu ông có phải là Đảng duy nhất lãnh đạo hay không – quyết định. Nó là không thể để làm điều này. Chỉ cần “áp” sáu nội dung cơ bản của nguyên tắc Đảng này vào cơ quan nhà nước, sẽ thấy ngay một hạn chế mà lẽ thường khó có thể chấp nhận được.

Đây có thể coi là một trường hợp đặc biệt khi trong Dự thảo Hiến pháp có những thuật ngữ, khái niệm chưa được định nghĩa mà chúng tôi đã đề cập ở bài viết trước. Có lẽ Ban soạn thảo cũng phần nào cảm nhận được vấn đề này nên đã sửa đổi, điều chỉnh Điều 6 Hiến pháp 1992 bằng Điều 8 trong dự thảo.

Điều 8 có ba ý chính, hai ý đầu là thừa vì dự thảo đã khẳng định ngay từ đầu là Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân, đương nhiên là “Nhà nước tổ chức và hành động theo quy định của pháp dịch vụ. pháp dịch vụ.” . bằng Hiến pháp và pháp dịch vụ, quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp dịch vụ” không cần nhắc lại (thậm chí coi đó là định nghĩa của nhà nước pháp quyền).

Những người soạn thảo hiểu điều này hơn ai hết nên viết ra điều này chắc chắn không phải để nhấn mạnh hay chống nhầm lẫn, mà có lẽ để đưa vào cụm từ “việc thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ”. Bỏ qua lỗi ngữ pháp, cùng với những lập luận đã trình bày ở trên, chúng tôi đề nghị bỏ toàn bộ điều khoản này do nội dung của nó. Việc phủ nhận quy định này có thể dẫn đến hiểu sai và lúng túng trong việc cụ thể hóa Hiến pháp và xây dựng các dịch vụ liên quan. Cũng cần nói thêm rằng ngoài Quốc hội, HĐND hoạt động theo chế độ hội nghị và quyết định theo đa số (mà thực tế nhiều lúc, nhiều nơi chưa thực hiện nghiêm túc) thì còn có nhiều khả năng khác. . Các cơ quan chính phủ không hoặc chỉ hoạt động một phần theo nguyên tắc này. Chính phủ cũng chỉ quyết định theo đa số một số vấn đề, trong khi Hiến pháp 1992 và dự thảo đều khẳng định đúng đắn vai trò của Thủ tướng Chính phủ là người đứng đầu Chính phủ.

Trong điều kiện mới, cũng cần đổi mới nhận thức, quán triệt và thực hành nguyên tắc tập trung dân chủ trong Đảng. Cách hiểu và cách làm cũ đã thực sự mất đi sức sống và tinh thần cách mạng, càng làm mất đi “sức mạnh vạn năng” như mọi người lầm tưởng. Bằng chứng là nhiều đảng cộng sản cầm quyền ở Liên Xô và Đông Âu, tuy không ngừng phát huy về hình thức, nhưng đã biến nó thành cơ chế tập trung quan liêu, bao cấp, làm tê liệt sức chiến đấu của đảng, không thể ngăn chặn nổi. sự suy giảm toàn diện của nó cả về chính trị và ý thức hệ. . và các tổ chức, dẫn đến sự sụp đổ của họ và bị loại khỏi vũ đài chính trị.