Khái niệm lệch chuẩn mực xã hội.

1. Chuẩn mực xã hội là gì?

Chuẩn mực xã hội hay còn gọi là chuẩn mực đạo đức là tổng hợp tất cả các quy tắc, yêu cầu, chuẩn mực ra đời nhằm mục đích bảo đảm sự ổn định, duy trì trật tự kỷ cương xã hội. Để đảm bảo thực hiện mục đích do chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực xã hội đề ra, mọi thành viên trong xã hội, bao gồm cá nhân hay nhóm xã hội, một hay nhiều người, nghiêm chỉnh tuân thủ và thực hiện

Chấp hành nghiêm ngặt thông qua các phương pháp xác định về các tiêu chí như mức độ nghiêm trọng hơn hay ít hơn, mức độ ít nghiêm trọng hơn hay mức độ nghiêm trọng đặc biệt, về việc xác định những gì được phép và những gì không được phép, giữa những gì được và không được, những gì nên và không nên làm để đạt được sự ổn định, giữ vững trật tự, kỷ cương xã hội.

2. Các hình thức quy phạm xã hội

Chuẩn mực xã hội hay còn gọi là chuẩn mực đạo đức được hình thành không chỉ dựa trên những nguyên tắc được đưa ra trên giấy tờ, văn bản mà còn dựa trên các mối quan hệ xã hội, chuẩn mực trong chính cuộc sống. Vì vậy, hình thức của quy phạm xã hội cũng được thể hiện dưới nhiều hình thức tương ứng với Nguồn gốc của đời sống xã hội.

Cụ thể, các chuẩn mực xã hội được hình thành theo các cách sau:

Quy phạm xã hội thường được thể hiện dưới hai hình thức: quy phạm xã hội thành văn và quy phạm xã hội bất thành văn.

+ Quy phạm xã hội thành văn là những quy phạm xã hội mà những nguyên tắc, quy định của nó thường được ghi lại bằng văn bản dưới các hình thức khác nhau.

Trong quy phạm xã hội thành văn có ba loại là quy phạm pháp TNHH, quy phạm chính trị và quy phạm tôn giáo.

+ Quy phạm xã hội bất thành văn được hiểu là loại quy phạm xã hội trong đó các quy tắc, yêu cầu thường không được ghi lại bằng văn bản. Chẳng hạn, tiêu chuẩn về phong tục, tập quán ở mỗi địa phương, vùng, miền khác nhau nên có tiêu chuẩn khác nhau, hay tiêu chuẩn thẩm mỹ là giống nhau ở mỗi vùng, nơi sinh ra. Những cuộc đời khác nhau cũng sẽ có những tiêu chuẩn thẩm mỹ khác nhau để đánh giá. .

Cũng do không được ghi nhận thành văn bản nên chúng chủ yếu tồn tại và phát huy chức năng bảo đảm ổn định, giữ gìn trật tự, kỷ cương xã hội.

Hiệu lực của các chuẩn mực xã hội bất thành văn của nó là thông qua giáo dục truyền miệng và củng cố, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Chính vì lẽ đó mà các quy phạm xã hội bất thành văn thường được hình thành dưới ba loại quy phạm xã hội bất thành văn, đó là quy phạm đạo đức, quy phạm tập quán, quy phạm tập quán và quy phạm thẩm mỹ.

3. Khái niệm lệch chuẩn mực xã hội

Căn cứ vào khái niệm chuẩn mực xã hội hay chuẩn mực đạo đức, ta có thể hiểu khái niệm sai lệch chuẩn mực xã hội như sau:

+ Ứng xử lệch lạc được hiểu là hành vi trái với những nguyên tắc, chuẩn mực đã được thiết lập từ trước của cá nhân, nhóm người trong xã hội.

+ Những trường hợp sai lệch chuẩn mực được biểu hiện trong những tình huống, sự kiện đời sống xảy ra trong mối quan hệ giữa các cá nhân với nhau, giữa cá nhân với nhóm, giữa nhóm với tập thể.

Ví dụ: Trong xã hội hiện nay xuất hiện những hành vi, hiện tượng lệch lạc trong xã hội như nghiện hút, hút chích, trộm cắp, ăn trộm, đánh đập vợ con, hiện tượng say xỉn…

4. Phân loại hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội

Căn cứ vào nội dung, tính chất của chuẩn mực xã hội bị xâm phạm, hành vi lệch lạc được chia thành hành vi lệch lạc tích cực và hành vi lệch lạc tiêu cực.

– Hành vi tích cực lệch lạc Là những hành vi (dù cố ý hay vô ý) vi phạm hiệu lực của các chuẩn mực xã hội đã lạc hậu, lỗi thời, không còn phù hợp với thực tế xã hội hoặc không còn được nhà nước và xã hội chấp nhận.

Trong xã hội học pháp TNHH có hai khả năng: Một là, các quy phạm pháp TNHH do chế độ cũ ban hành không còn phù hợp với điều kiện xã hội mới do tính chất hà khắc, lạc hậu, lỗi thời. Hành vi vi phạm, phá vỡ các quy phạm pháp TNHH có ý nghĩa xã hội tích cực nên là hành vi lệch lạc tích cực. hai là, Các quy phạm pháp TNHH do nhà nước ban hành hiện nay đã hết hiệu lực hoặc còn hiệu lực nhưng không còn phù hợp với yêu cầu thực tế cuộc sống đòi hỏi nhà nước phải sửa đổi hoặc loại bỏ. Việc một cá nhân, nhóm xã hội phản đối các quy phạm pháp TNHH hiện hành nhưng không còn phù hợp là “tiếng chuông” để Nhà nước sửa đổi chúng, tức là có ý nghĩa tích cực.

Ví dụ, đó là cuộc biểu tình chống phá thai ở phụ nữ ở Ludhiana, Ấn Độ. Cô bé Bhavia ngủ trên chiếc chăn len ấm áp cùng với khoảng 20 đứa trẻ khác đang vùng vẫy và khóc. Các y tá mặc sarees màu hoa cà và đeo mặt nạ kéo tã lót trẻ sơ sinh từ giường cũi và đung đưa chúng dưới ánh nắng mùa đông ở New Delhi.

Hành vi này đã góp phần xóa bỏ tư tưởng “trọng nam khinh nữ” và bất bình đẳng giới không còn phù hợp trong thực tế xã hội của Ấn Độ nói riêng và nhiều nước trên thế giới nói chung, trong đó có Việt Nam. Vì vậy, đây là một hành vi tích cực cho toàn xã hội.

– Hành vi lệch lạc tiêu cực Đó là những hành vi (dù cố ý hay vô ý) vi phạm, phá vỡ hiệu lực, tác động của các chuẩn mực xã hội hiện hành, có nội dung phù hợp, tiến bộ, được phổ biến, phổ biến, thực hành và được Nhà nước, cộng đồng nhân loại trong xã hội thừa nhận rộng rãi.

Ví dụ: Việc cố tình kéo dài đinh để đặt bẫy chọc thủng lốp xe người đi đường là hành vi lệch lạc tiêu cực, là hành vi vi phạm pháp TNHH, nếu gây thiệt hại nhẹ cho xã hội thì sẽ bị xử phạt hành chính. Nếu hành vi này gây nguy hiểm cho xã hội ở mức độ cao thì có thể bị xử lý hình sự theo quy định của BLHS. Trong BLHS hiện hành của nước ta có hai tội danh liên quan đến… “đinh tặc”. Đây là tội cản trở giao thông đường bộ (điều 261 Bộ TNHH Hình sự) và tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản quy định tại điều 178 Bộ TNHH Hình sự 2015.

5. Xuất hiện những hành vi, hiện tượng sai lệch chuẩn mực xã hội trong xã hội

+ Hiện tượng sử dụng ma túy, nghiện ngập

Trong một xã hội phát triển với nhiều tệ nạn, nghiện ma túy là một căn bệnh xã hội nguy hiểm và là một hiện tượng phổ biến trong đời sống xã hội. Nghiện ma túy được coi là một hiện tượng lệch lạc xã hội nguy hiểm, đứng hàng đầu trong các hiện tượng lệch lạc chuẩn mực xã hội. Nghiện ma túy được coi là nguyên nhân chính gây ra những hậu quả hết sức nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêm chích và người nghiện ma túy, không những thế mà còn ảnh hưởng đến kinh tế, chính trị, xã hội của đất nước.

Tác hại của ma túy và hành vi lệch lạc này được liệt kê dưới đây:

Nghiện ma túy là nguồn gốc gây tổn hại trực tiếp hoặc gián tiếp đến sức khỏe của người nghiện, cụ thể là rối loạn thần kinh, rối loạn hô hấp, tai nạn, v.v. Sự hủy hoại nhân cách của con người, ví dụ như người nghiện thường thấy cuộc sống của họ. Cuộc sống trì trệ, hành vi tiêu cực. , bi quan, khẩn trương sống, cổ súy cho lối sống thực dụng…; tan vỡ hạnh phúc gia đình, tan nát tài chính; tạo gánh nặng cho xã hội (xã hội phải tốn tiền chữa bệnh cho người nghiện, người nghiện đeo bám xã hội); ảnh hưởng tiêu cực đến an ninh trật tự xã hội, tai nạn giao thông, mại dâm, lây lan HIV/AIDS. Nguy hiểm hơn, nghiện ma túy thường là nguyên nhân dẫn đến các hành vi phạm tội khác như buôn lậu, cướp, đánh bạc, cướp giật, giết người…

+ Nghiện rượu

Một trong những hành vi lệch chuẩn mực xã hội cũng nghiêm trọng không kém nghiện ma túy là nghiện rượu. Say rượu hay còn gọi là say rượu là hành vi của người uống rượu bia thường xuyên, đây là một trong những nguyên nhân gây ra các vụ tai nạn giao thông thảm khốc, bạo lực gia đình, ảnh hưởng đến an ninh trật tự trên địa bàn, từ đó khi uống nhiều rượu bia sẽ sa ngã. rơi vào trạng thái tinh thần bị kích động mạnh, không làm chủ được hành vi, cử chỉ lười biếng, mất lý trí do say rượu, người say. Rượu có thể gây ra các hành vi phạm tội như giết người, cố ý gây thương tích, v.v.

+ Hiện tượng tự sát

Ngày nay, những vụ tự tử vì trầm cảm, nợ nần hay thất tình không còn là câu chuyện xa lạ. Nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến tự tử là nghèo đói, thất nghiệp, trốn tránh một số trách nhiệm, góa bụa, đau khổ, suy sụp tinh thần, ám ảnh phạm tội… vâng, mất niềm tin vào cuộc sống, tin vào những điều mê tín, nhảm nhí, không có cơ sở khoa học… Mặc dù hành vi tự tử có liên quan đến yếu tố tinh thần cả ở khía cạnh tiêu cực và do thiếu tình cảm, sự lắng nghe nhưng đó cũng là một trong những hành vi không được xã hội ủng hộ.