Cung tiền có phải là nguyên nhân gây ra lạm phát không?

Cung tiền đóng một vai trò quan trọng đối với mọi quốc gia. Nó được ví như dòng máu lưu thông trong cả nền kinh tế. Vậy cung tiền là gì? Mối quan hệ giữa cung cầu tiền tệ và lạm phát là gì? Trong bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ giải đáp thắc mắc trên. Mời bạn đọc cùng tham khảo.

Cung tiền có phải là nguyên nhân gây ra lạm phát không?

1. Cung tiền là gì?

Cung tiền là tổng lượng tiền lưu thông trong một nền kinh tế. Cung tiền bao gồm: tiền giữ hộ của dân, tiền trong hệ thống ngân hàng và tiền của các cơ quan doanh nghiệp.

Cung ứng tiền có các hình thức: tiền mặt, tiền kim loại, tiền gửi ngân hàng, séc được phép lưu thông trên thị trường theo quy định của Nhà nước.

2. Đo lường cung tiền

Để đo lượng cung tiền, các nhà kinh tế chia nó thành ba khối. Mỗi khối tiền tệ được sắp xếp theo tính thanh khoản theo thứ tự giảm dần như sau.

Khối tiền M0

M0 bao gồm tất cả tiền mặt và tiền xu đang lưu hành tại quốc gia hoặc vùng lãnh thổ mà nó thuộc về. M0 không bao gồm lượng tiền gửi vào hệ thống ngân hàng.

Khối tiền tệ M0 có thể dễ dàng thay đổi chỉ bằng cách gửi hoặc rút tiền mặt từ ngân hàng. Do đó, nó hiếm khi được sử dụng để tính cung tiền.

Khối tiền M1 (Tiền giao dịch)

M1 bao gồm:

• Tiền mặt trong lưu thông
• Tiền gửi
• Tài khoản thanh toán
• tiếng séc

Nói cách khác, M1 bao gồm M0 và tiền gửi không kỳ hạn và séc trong hệ thống ngân hàng. Đặc điểm chung của các loại trên là có tính thanh khoản cao. Có thể dùng để thanh toán trực tiếp, và dễ dàng quy đổi thành tiền mặt.

Khối tiền M2 (Tiền rộng)

M2 bao gồm M1 cùng với tiền gửi có kỳ hạn tại ngân hàng, chứng chỉ tiền gửi và một số loại tiền mặt khác.

M2 là khối tiền lớn và kém thanh khoản hơn M0, M1. Vì gửi tiết kiệm nên người gửi tiền chỉ được rút tiền khi đến hạn. Chứng chỉ tiền gửi cũng cần được chiết khấu để chuyển thành tiền mặt.

Ngoài ra còn có các biện pháp rộng hơn, như M3 bao gồm cả M2 và một số trái phiếu ngắn hạn. Một số quốc gia thậm chí còn sử dụng M4 và hơn thế nữa. Mặc dù vậy, hai chỉ số được sử dụng phổ biến nhất để đo lượng cung tiền của một quốc gia là M1 và M2.

3. Các nhân tố ảnh hưởng đến cung tiền

Việc cung ứng tiền được Ngân hàng Trung ương kiểm soát dựa trên ba công cụ chính. Chúng còn được gọi là ba công cụ của chính sách tiền tệ.

Tỷ lệ dự trữ bắt buộc

Ngân hàng trung ương luôn yêu cầu ngân hàng thương mại giữ một phần tiền mặt dự trữ trong két an toàn. Phần còn lại ngân hàng thương mại có thể cho vay và đầu tư sinh lời. Tỷ lệ dự trữ trên tổng tiền gửi được gọi là tỷ lệ dự trữ bắt buộc.

Cung tiền bị ảnh hưởng bởi tỷ lệ dự trữ bắt buộc. Khi tỷ lệ này tăng lên, các ngân hàng thương mại sẽ có ít tiền hơn để cho vay hoặc đầu tư. Cung tiền của nền kinh tế giảm.

Ví dụ:

Ngân hàng thương mại X có tổng số tiền gửi là 1.000 tỷ đồng, tỷ lệ dự trữ bắt buộc là 10%. Ngân hàng X chỉ được cho vay tối đa là 900 tỷ và phải dự trữ 100 tỷ tiền mặt.

Nếu NHTW tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc lên 15% thì lượng tiền dự trữ lúc này là 1000 x 15% = 150 tỷ. Vậy ngân hàng X chỉ được cho vay tối đa là 850 tỷ đồng. Cung tiền đang co lại.

Nghiệp vụ thị trường mở

Đây là nơi Ngân hàng Trung ương sẽ mua/bán chứng khoán trên thị trường mở. Điều này ảnh hưởng đến số dư tiền mặt của các ngân hàng thương mại. Điều này làm tăng hoặc giảm cung tiền.

Ví dụ:

NHNN mua vào 1.000 tỷ đồng trái phiếu chính phủ trên thị trường. Điều này đồng nghĩa với việc ngân hàng thương mại sẽ mất đi lượng chứng khoán trị giá 1.000 tỷ đồng. Đổi lại, ngân hàng thương mại có thêm 100 tỷ tiền mặt. Số tiền đó được đưa vào lưu thông trên thị trường làm tăng lượng tiền cung ứng.

tỷ lệ chiết khấu

Lãi suất chiết khấu là lãi suất mà Ngân hàng Trung ương cho các ngân hàng thương mại vay tiền. Khi lãi suất này cao, các ngân hàng thương mại ngại vay Ngân hàng Trung ương. Họ sẽ tự nguyện dự trữ nhiều tiền mặt hơn. Điều đó làm lượng tiền lưu thông trên thị trường giảm đi.

4. Tác động của cung tiền đối với nền kinh tế

Cung tiền ảnh hưởng đến tất cả các khía cạnh của nền kinh tế quốc gia. Cung tiền tăng sẽ giúp hạ lãi suất trên thị trường. Vì vậy, khuyến khích cho cá nhân và tổ chức vay vốn, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp mở rộng và phát triển kinh doanh. Từ đó, nhu cầu của người tiêu dùng tăng lên và kinh tế cũng tăng theo. Tuy nhiên, nếu không kiểm soát tốt, khiến tổng cầu tăng vượt mức có thể dẫn đến lạm phát và tác động tiêu cực đến nền kinh tế.

5. Cung tiền có phải là yếu tố gây ra lạm phát?

Lãnh đạo một vụ chuyên trách của NHNN cho biết, nhà điều hành đang giữ van cung tiền phù hợp, cung cầu ngoại tệ ổn định. Do đó, lạm phát đang được kích hoạt từ một hướng khác. Đó là Chi phí đẩy là mối lo lạm phát cuối năm